Er bestaan honderden composities met teksten uit de Rubáiyát, variërend van een of enkele liederen, tot uitgebreide orkestwerken, en in elk muzikaal genre: van klassiek tot pop en jazz. Het aantal Nederlandse composities met teksten uit de Rubáiyát is echter niet zo groot en beperkt zich grotendeels tot het domein van de klassieke muziek.
De eerste in Nederland die verzen van Khayyám op muziek zette was Willem Smalt, die gebruik maakte van de vertaling van P.C. Boutens. De kwatrijnen van Boutens werden net als die van Leopold het vaakst door Nederlandse componisten gebruikt, naast de versie van FitzGerald. Julius Röntgen, Willem de Haan en Daniël Ruyneman gebruikten Duitse vertalingen, met name die van F. Rosen en G. Gribble. Een enkele componist zette Franse vertalingen van kwatrijnen van FitzGerald, Leopold en Boutens op muziek. Een aantal van deze werken zijn in druk gepubliceerd of op CD uitgegeven.
Ter gelegenheid van FitzGeralds 200ste sterfdag en de 150ste verjaardag van diens Rubáiyát, werden in 2009 een aantal werken uitgevoerd, onder andere in Haarlem en Amsterdam [Programma]. Voor enkele composities betekende dat een première. Voor het overige zijn uitvoeringen van Nederlands werk schaars.
In 2012 hield Rokus de Groot een lezing “Khayyam in de Nederlandse muziek”, bij de boekpresentatie van “The Great ‘Umar Khayyám”, waarin de bijdragen aan het Nederlandse deel van de conferentie zijn bijeengebracht. [YouTube – opname]
OVERZICHT COMPONISTEN
JACQUES BANK (1943)
The Jazzman, his Wife and the Persian, voor verteller (spreekstem), gemengd koor en een instrumentaal ensemble bestaande uit twee trompetten, piano, contrabas en slagwerk (2014)
De tekst van het koor is afkomstig uit de Rubáiyát. [Audio fragment – Tekst]
Première in New York, 8 november 2014.
LEX van DELDEN (1919-1988)
Rubáiyát for soprano, tenor mixed choir, 2 pianos and percussion. Opus 19, 1948.
9 kwatrijnen uit de vertaling van Edward FitzGerald (1859)
Amsterdam, Éditions Internationales Basart, 1948; Donemus, 1996.
Van Delden werd in 1948 voor deze compositie onderscheiden met de Muziekprijs van de gemeente Amsterdam. Een jaar later werd het uitgevoerd tijdens het Holland Festival.
Het werd opnieuw uitgevoerd tijdens de Koorbiënnale 5, in Haarlem op 1 juli 2009 en in Amsterdam, 5 juli 2009, ter gelegenheid van festiviteiten rond de 150ste verjaardag van Edward FitzGeralds Rubáiyát.
ANDRÉ DOUW
Rubáiyàt in China, 2009.
Rubáiyàt is a series of compositions written in collaboration with the artist Wieke Terpstra for the project Rubáiyàt.
Keuze uit de vertalingen van J.H.Leopold (1911), W.Blok (1997), Chr. van Balen (1910), H.W.J.M.Keuls (1941), Willem de Mérode (1931), Frits Pijl (1937-1947) en Johan van Schagen (1995). Voor meer informatie, zie: https://www.wieketerpstra.nl
DOUWE EISENGA
D’un normbre infini. A six-part setting for mixed choir of a fragment of the Rubaiyat from Omar Khayyam. Composed by Douwe Eisenga. 2017.
Commissioned by the Utrecht Studenten Cantorij.
Live excerpt
ROKUS de GROOT (1947)
Bee bade mast!-Drunk without wine! for 12-part choir. 2009.
8 kwatrijnen uit de vertaling van FitzGerald en 4 kwatrijnen van Rúmí.
Het werk werd opnieuw uitgevoerd tijdens de Koorbiënnale 5, in Haarlem op 1 juli 2009 en in Amsterdam, 5 juli 2009, ter gelegenheid van festiviteiten rond de 150ste verjaardag van Edward FitzGeralds Rubáiyát.
WILLEM de HAAN ((1849-1930)
Ein Cyklus von sieben Zwiegesängen. Aus dem Persischen von Omar Chajjâm, voor sopraan, alt en piano. [voor 1930]
7 kwatrijnen uit de Duitse vertaling van G.D. Gribble.
WALTER HEKSTER (1937)
Six Persian songs, voor bariton en piano. 1981.
Amsterdam, Donemus, 1981.
6 kwatrijnen uit de vertaling van E. FitzGerald.
KARIN van der KNOOP
Kwatrijnen van Omar Khayyam, based on texts by J.H. Leopold (P.C. Boutens), for 4-part choir, soprano solo, three flutes, bass clarinet and percussion, 1995.
J. van LOON
Ey Maah, componist(en): J. van Loon / Charles Fenech / O. Khayyam (lyrics), 2014.
Words: Omar Khayyam from the Rubaiyat.
Voor een opname, klik hier.
SYLVIA MAESSEN (1959)
Rubaiyat voor sopraan en zes gestemde wijnglazen. 2006.
9 kwatrijnen uit de vertaling van E. FitzGerald.
Dit werk, samen met andere composities werd begin 2014 op CD uitgebracht, onder de titel “Inspired by poetry”.
AAD van PESKI
Oosterse kwatrijnen en verzen, voor sopraan en blokfluit. N.d.
Kwatrijnen uit de vertaling van J.H. Leopold.
JULIUS RÖNTGEN (1855-1932)
Persischer Diwan – Aus dem “Rubajjat” (Vierzeiler), voor bariton, fluit, hoorn en piano. 1923.
ROBERT de ROOS (1907-1976)
Cinq quatrins [sic] d’Omar Khayyam. Avec une introduction instrumentale – Vijf kwatrijnen van Omar Khayyam. Met een instrumentale inleiding. 1928.
Voor alt en orkest.
Kwatrijnen van Boutens, Leopold en FitzGerald, vertaald in het Frans.
ALFRED J. van ROSSUM ((1917-1991)
Rubáiyát of Omar Khayyám (rendered into English verse by Edward FitzGerald). 1973.
7 kwatrijnen met instrumentale prelude, interludes en postlude, voor gemengd koor, 2 hobo’s, harp en percussie.
DANIEL RUYNEMAN (1886-1963)
Drei Persische Lieder. 1950.
Voor stem en piano.
2 kwatrijnen uit de Duitse vertaling van F. Rosen.
Vier liederen op teksten van J.H. Leopold. 1937.
Voor tenor en klein orkest.
Kwatrijnen uit de vertaling van J.H. Leopold.
Amsterdam, Alsbach, piano reduction, 1944.
Beide werken zijn, samen met ander werk van Ruyneman opgenomen op een CD De Ploeg: Daniël Ruyneman en zijn tijd. Ursum, DO records 002, 1998.
WILLEM SMALT (1853-1915)
Vijf kwatrijnen [song cycle]. 1916.
Voor gemengd koor a chappella.
Uit de vertaling van P.C. Boutens.
Amsterdam, De Nieuwe Muziekhandel, 1916.
PIETER van der STAAK (1930-2007)
Three quatrains of Omar Khayyam. N.d.
Voor stem en gitaar.
Bron
Voor het overzicht is dankbaar gebruik gemaakt van de bijdrage door Rokus de Groot: ‘The Legacy of ‘Umar Khayyám in Music of the Netherlands’. In: The Great ‘Umar Khayyám, a global reception of the Rubáiyát (Leiden, 2012)